|
3-
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُواْ فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُواْ فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَـذَا مَثَلاً
(Имонли кишилар унинг (масалнинг) ҳақиқатан Парвардигорлари тарафидан эканини биладилар. Кофирлар эса: «Буни мисол қилиш билан Аллоҳ нима демоқчи?» — дейдилар). [2:26]
Бу ердаги (أَمَّا ) ҳарфида шарт маъноси бор. Шунинг учун ҳам жавоби фо билан бериляпти. Жавобдаги бу фо таъкидни ифодалайди. Масалан, Сибавайҳ «أَمَّا زَيْدٌ فَذَاهِبٌ аммо Зайд бас, у кетувчидир», деган иборага нима бўлишидан қатъий назар, Зайд барибир кетади, деган маънони берган. Шунга кўра, бу оятдан масал қандай бўлишидан қатъий назар, мўминлар ундан қониқадилар, уни тасдиқлайдилар, кофирлар эса уни масхаралаб, саркашликларида, манманликларида қолаверадилар, деган маъно келиб чиқади.
مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَـذَا مَثَلاً
(БунимисолқилишбиланАллоҳнимадемоқчи?) оятидан кейин тўла тўхталади. Чунки бу ерда васл қилинса, яъни, тўхтамасдан кейинги гапга қўшиб келтилса, кейинги жумла олдинги жумлага сифат бўлиб қолади. Аслида эса бундай эмас. Зеро, адаштирадиган ва ҳидоят қиладиган масал эмас. Бизнинг айтаётганларимиз аммо сўзи билан бошланган икки жумланинг баёни ва тафсири, холос. Яъни, худди шу масал туфайли бир гуруҳ одамлар ҳидоятга келиши
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُواْ
(Имонли кишилар), яна бир гуруҳ одамлар эса залолатга кетиши
وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُواْ
(кофирлар эса) мумкин. Шунинг учун бу жумла...нинг (юқорига боғлаб таркиб қилишнинг – грамматик таҳлил қилишнинг) ҳожати йўқ. Чунки у жумлайи тафсириядир, (тафсир қилувчи жумладир).
يُضِلُّ بِهِ كَثِيراً وَيَهْدِي بِهِ كَثِيراً
(Бу масал сабаб (Аллоҳ) кўпларни адаштиради ва кўпларни ҳақ йўлга ҳидоят қилади).
4- Аллоҳ Субҳанаҳу зарб қилган масаллар туфайли залолатга кетадиганлар аслида фосиқларнинг ўзлари. Фисқ дегани аслдан чиқиш деганидир. Қушнинг тухумни синдириб чиқиши каби. Шариат аҳкомларидан чиқиш ҳам фисқдир. Бу ерда Аллоҳ Таоло фосиқларнинг икки белгисини баён қиляпти. Улар Аллоҳга берган аҳдларни бузиш ва Аллоҳ томонидан боғланилиши буюрилган нарсаларни узишдир.
82-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204